Seizoen 2025 - 2026

Eerstvolgende activiteit

Lezing door prof. dr. Alex de Koter, UVA

Ontploffende sterren: is het einde van Betelgeuse nabij?

woensdag 10 december 2025 , 19.30 - 21.30

Een klein deel van de sterren sterft in een supernova-explosie. In de laatste 1000 jaar zijn er vier van deze ontploffingen geweest in het deel van de Melkweg waar wij wonen, gebeurtenissen die met het blote oog te zien waren. De rode superreus Betelgeuse, één van de helderste sterren, in het sterrenbeeld Orion, is kandidaat voor de volgende supernova. Betelgeuse staat véél dichterbij dan de historische supernovae en als ze ‘afgaat’ zal de explosie spectaculair zijn. Je zou bij het licht van de explosie ’s nachts buiten een boek kunnen lezen. In de winter van 2019-2020 werd Betelgeuse plotseling veel lichtzwakker. Velen speculeerden dat dit wellicht de vooraankondiging van de supernova was. Is het dat? Of niet? Als de ster explodeert, is er dan gevaar voor het leven op aarde? En als het gebeurt, zien we dan misschien met ons blote oog de vorming van een zwart gat?

En alsof ‘The Great Dimming’ van Betelgeuse nog niet spectaculair genoeg was, passeerde op 12 December 2023 de planetoïde 319 Leona voor de ster langs. Meer dan honderd amateurastronomen in het Middellandse Zeegebied hebben deze occultatie waargenomen. Uit die metingen hebben we de eerste gedetailleerde foto van het oppervlak van Betelgeuse kunnen maken. Wat leert deze unieke afbeelding ons over de ster?

Hier vind u de convocatie voor deze activiteit in pdf-vorm

Plaats: Zaal HG00.308, Huygensgebouw, Faculteit NWI

Adres: Radboud Universiteit, Heyendaalseweg 135, 6525AJ Nijmegen

Verwacht

Lezing door prof. dr. Ignas Snellen, Universiteit Leiden

Exoplaneten en de zoektocht naar buitenaards leven

woensdag 14 januari 2026 , 19.30 - 21.30

Dankzij enorme technologische ontwikkelingen beleven we een revolutie in de sterrenkunde. Sterrenkundigen kunnen tegenwoordig planeten rond andere sterren dan onze zon steeds gedetailleerder bestuderen. Veel van deze zogeheten exoplaneten lijken qua grootte op de Aarde en zouden zelfs een vergelijkbaar klimaat kunnen hebben. Zou daar ook leven kunnen zijn ontstaan? Het is een vraag die sterrenkundigen fascineert en die steeds serieuzer wordt onderzocht.

In deze lezing wordt je meegenomen langs de nieuwste ontdekkingen over exoplaneten én mogelijke plekken in ons eigen zonnestelsel waar leven zou kunnen voorkomen. Wat weten we inmiddels? En hoe gaat de zoektocht naar buitenaards leven de komende jaren verder?

Ignas Snellen is hoogleraar observationele astrofysica en wetenschappelijk directeur van de Sterrewacht Leiden. Hij is expert op het gebied van exoplaneten en ontwikkeld daarvoor innovatieve waarneemtechnieken. In 2022 ontving Snellen voor zijn werk de NWO Spinozapremie - de hoogste wetenschappelijke onderscheiding in Nederland.

Hier vind u de convocatie voor deze activiteit in pdf-vorm

Plaats: Zaal HG00.308, Huygensgebouw, Faculteit NWI

Adres: Radboud Universiteit, Heyendaalseweg 135, 6525AJ Nijmegen

Lezing door dr. Manus Visser

Warmtemotoren van ruimte-tijd: holografie en thermodynamica van zwarte gaten

woensdag 11 februari 2026 , 19.30 - 21.30

Zwarte gaten zijn niet alleen allesverslindende zwaartekrachtsputten, maar blijken ook verrassend veel op warmtesystemen te lijken. Ze hebben een temperatuur, zenden straling uit en bezitten entropie — een maat voor informatie. Deze ontdekkingen hebben geleid tot een nieuw beeld van zwaartekracht: misschien is zij niet fundamenteel, maar een emergent verschijnsel dat voortkomt uit diepere natuurwetten.

In deze lezing bespreek ik hoe zwarte gaten functioneren als "warmtemotoren van ruimte-tijd", hoe druk en volume voor een zwart gat op een holografische rand kunnen worden gedefinieerd, en hoe het holografisch principe helpt om de thermodynamica van zwarte gaten te begrijpen.

Manus Visser is een theoretisch natuurkundige aan de Radboud Universiteit. Zijn onderzoek richt zich op de thermodynamica van zwarte gaten en de holografische beschrijving van zwaartekracht. Hij is ook verbonden aan het Radboud Centre for Natural Philosophy, waarin historici, filosofen, wiskundigen en natuurkundigen samenwerken aan een dieper begrip van de fundamenten van de natuur.

Hier vind u de convocatie voor deze activiteit in pdf-vorm

Plaats: Zaal HG00.308, Huygensgebouw, Faculteit NWI

Adres: Radboud Universiteit, Heyendaalseweg 135, 6525AJ Nijmegen

Lezing door Astrid Eeuwes

Micrometeorieten

woensdag 18 maart 2026 , 19.30 - 21.30

Hier alvast een link naar de website van Astrid Eeuwes over micrometeorieten, later meer informatie over de lezing!

Plaats: Zaal HG00.308, Huygensgebouw, Faculteit NWI

Adres: Radboud Universiteit, Heyendaalseweg 135, 6525AJ Nijmegen

Lezing door prof. dr. Peter Jonker, Radboud Universiteit

Zwarte gaten: klein, middel en groot

woensdag 15 april 2026 , 19.30 - 21.30

Zeer zware sterren leven "slechts" enkele tientallen miljoenen jaren (terwijl een ster als de zon ongeveer 10 miljard jaar leeft). Aan het eind van het bestaan van een zware ster vindt een supernova explosie plaats, waarna soms een zwart gat overblijft. Ook kennen we superzware zwarte gaten. Al deze zwarte gaten zijn uitstekende objecten om extreme fysische omstandigheden te bestuderen.

Zijn er ook middel-zware zwarte gaten? Er wordt naarstig naar gezocht, maar is er bewijs? Hoe ontstaan de super-zware zwarte gaten? Hoe helpen de waarnemingen van zwaartekrachtgolven bij het beantwoorden van vragen rond zwarte gaten? Deze zaken komen onder andere aan de orde in de lezing.

Prof. Dr. Peter Jonker werkt als hoogleraar aan de Radboud Universiteit. Zijn onderzoek richt zich op het ontstaan en de evolutie van zwarte gaten. Hij is een van de twee leiders van het Nederlands Zwarte Gaten Consortium.

Hier vind u de convocatie voor deze activiteit in pdf-vorm

Plaats: Zaal HG00.308, Huygensgebouw, Faculteit NWI

Adres: Radboud Universiteit, Heyendaalseweg 135, 6525AJ Nijmegen

Algemene ledenvergadering

Aansluitend: bespreking eigen werk

13 mei 2026, 19.30-21.30

De vergadering en de waarneemavonden zijn alleen voor leden en introducees van Centaurus A toegankelijk. De vergadering duurt doorgaans een uur, daarna is er vol op gelegenheid bij te praten. Mocht het weer mee werken, dan kunnen we ook nog door de telescoop van de sterrenwacht zelf wat observaties doen.

Plaats: zaal HG00.308; Koepels zuidzijde Huygensgebouw, Faculteit NWI

Adres: Radboud Universiteit, Heyendaalseweg 135, 6525AJ Nijmegen

De vergadering vindt plaats in collegezaal HG00.308 van het Huygensgebouw, Faculteit Natuurkunde Wiskunde en Informatica (FNWI) van de Radboud Universiteit Nijmegen.

Geweest

Vallende sterren kijken: de Perseïden

dinsdag 12 augustus vanaf 21.00

Paats: Kampeerterrein Klein Amerika, Groesbeek

Status:

Gaat door!

Een kort verslagje:

Zo rond 21.30 waren er ca. 30 mensen verzameld op dit kampeerterrein. Een behoorlijk aantal had ook een telescoop en sommigen ook nog fotoapparatuur meegenomen om wat meteoren vast te kunnen leggen. Overdag was het al erg warm geweest, de avond bleef nog lang zwoel en het terrein was prettig droog. De maan kwam zo rond 22.00 op en stoorde het waarnemen van de meteoren wel, ook was er in het begin van de avond nog wel wat sluierbewolking. Ondanks deze wat minder gunstige omstandigheden was het wel mogelijk om een een paar uur tijd 12 tot 20 meteoren te zien.

De originele aankondiging:

Ook dit jaar waren er gedurende een paar nachten rond 12 en 13 augustus heel wat meteoren te verwachten. De oorzaak van deze 'meteorenregen' is komeetgruis, afkomstig uit de stofstaart van de komeet 109P/Swift-Tuttle. In haar baan rond de zon beweegt de Aarde ieder jaar door het pad waar de komeet kleine stofdeeltjes verloren heeft. Door de beweging van de aarde ten opzichte van dit gruis lijken deze meteoren te komen vanuit een punt, het radiant, gelegen in het sterrenbeeld Perseus. Vandaar de naam Perseïden voor deze meteorenregen.

Het meest gunstige moment om de Perseïden te zien doet zich dit jaar voor op de ochtend van 13 augustus, zo rond 4.45 uur. Gelukkig komt dit tijdstip niet zo nauw, in de uren voor - of na dit moment, zelfs een aantal nachten voor en na dit maximum zijn er ook genoeg meteoren te zijn die het de moeite waard maken om eens ontspannen te gaan kijken. Je hebt niet meer dan een luie tuinstoel of stretcher nodig om de blik omhoog te houden. De maan zal wel storend aanwezig zijn.

Dan is er ook nog een belangrijke factor, het weer. De weersverwachting is op het moment van dit schrijven ongewis. Deze activitiet gaat alleen door als we een behoorlijke kans op voldoende helder weer hebben. Of deze activiteit doorgaat publiceren we pas op 12 augustus, om 18.00!

Kaartje met de plaats: Klik hier .

De Extremely Large Telescope (ELT)

Lezing door ir. Wouter Jonker, TNO

woensdag 17 september, 19.30 - 21.30

De Europese organisatie voor sterrenkundig onderzoek ESO bouwt op dit moment in de Chileense Atacama-woestijn aan de grootste telescoop ter wereld: de Extremely Large Telescope (ELT). Dit grote samenwerkingsproject ging al meer dan 10 jaar geleden van start en vordert nu erg snel: in Juni 2025 werd met de bouw het hoogste punt bereikt. Met een primaire spiegel van 39 meter diameter vangt de ELT straks meer licht dan alle andere grote optische telescopen ter wereld samen. In zijn presentatie vertelt Wouter over wat er allemaal komt kijken bij de ontwikkeling van de reuzentelescoop, over de Nederlandse bijdragen, en over welke ontdekkingen astronomen verwachten te doen als ze straks kunnen beschikken over de allerscherpste blik op het heelal.

Wouter Jonker studeerde luchtvaart- en ruimtevaarttechniek bij de TU Delft. Hij werkte bij TNO aan verschillende projecten voor de bouw voor instrumenten voor de ruimtevaart, de halfgeleiderindustrie, en tegenwoordig ook grondgebonden astronomie. Wouter woont met zijn gezin in Apeldoorn, en is als vrijwilliger ook actief bij de sterrenwacht Bussloo.

Plaats: Zaal HG00.308, Huygensgebouw, Faculteit NWI

Adres: Radboud Universiteit, Heyendaalseweg 135, 6525AJ Nijmegen

Hier vind u de convocatie voor deze activiteit in pdf-vorm .

Excursie Artis Planetarium Amsterdam

17 oktober 2025

Mogelijk wil de Radboud Universiteit een planetarium annex 3D Experience center bouwen op haar terrein. Daarom hebben we als bestuur Centaurus A bij het ARTIS planetarium in Amsterdam gevraagd of we daar een excursie kunnen krijgen, mede om te leren van hun ervaringen.
ARTIS blijkt ons een bijzonder interessant programma te kunnen bieden met een spectaculaire liveshow en een rondleiding ‘achter de schermen’. Verder kunnen we op die dag ook het dierenpark, het Groote Museum en Micropia bezoeken.

Aanmelding en kosten
• Wil je meedoen? Meld je dan aan voor 5 september 9.00 via e-mail bij de voorzitter.
• De leden hebben van de voorzitter een overzicht van het programma en de kosten ontvangen.

Vertrek, vervoer en parkeren
• Vertrek: 8.30 achterkant Huygensgebouw
• We reizen via carpool.
• Carpool-chauffeurs krijgen onze standaardvergoeding.
• Thuisreis ca. 17.30.

Lunch
Het lijkt ons leuk om samen te lunchen. De kosten hiervoor zijn uiteraard voor eigen rekening. Binnen het Artis terrein zijn er 9 verschillende horeca-gelegenheden variërend van fritestent tot luxe restaurant. Je mag ook je eigen lunch meenemen. Degenen die gebruik willen maken van de gezamenlijke lunch dienen dat bij de aanmelding duidelijk te maken.

Rond 10 oktober volgt nog een bericht met laatste mededelingen

Deelname aan dit programma is alleen mogelijk voor leden van Centaurus A.

Landelijke Astrodag 2025

Presentaties en demonstraties door amateurs en professionals

Zaterdag 8 november 2025, 10.00 - 17.00

Net zoals vorig jaar heeft Centaurus A het genoegen om in samenwerking met de afdeling Sterrenkunde van de Radboud Universiteit en de Astronomische Kring Nijmegen voor de KNVWS de Landelijke Astrodag te organiseren. Naast presentaties, demonstraties en workshops vindt op deze dag ook de uitreiking van de Dr. J. van der Biltprijs plaats.

Hier de link naar de officiële website met details van het programma en de wijze van aanmelden!

Plaats: Zaal HG00.303, Huygensgebouw, Faculteit NWI

Adres: Radboud Universiteit, Heyendaalseweg 135, 6525AJ Nijmegen

Presentaties eigen werk

en

Waarnemen in koepels van Radboud Universiteit

woensdag 19 november 2025 19.30 - 23.30

Onze eigen ledenavond! Als je iets te presenteren hebt voor de leden dan is dit een uitstekende gelegenheid. Bespreek je plannen, toon je waarnemingen, laat zien waar je mee bezig bent. Na afloop kunnen we -in geval van goed weer - gebuik maken van de telescopen van de universiteit om zelf een blik te werpen op alles dat zich boven de horizon bevindt.

Waarneemavonden zijn alleen voor leden en introducees van Centaurus A toegankelijk.

Plaats: eerst de zaal HG00.308, later de koepels in het Huygensgebouw, Faculteit NWI

Adres: Radboud Universiteit, Heyendaalseweg 135, 6525AJ Nijmegen