Seizoen 2023 - 2024
Eerst volgende activiteit
Computersimulaties van de geschiedenis van het heelal
Lezing door prof. dr. Joop Schaye, Universiteit Leiden
woensdag 4 oktober, 2023, 19.30 - 21.30
14 Miljard jaar geleden bestonden er nog geen sterrenstelsels en was het heelal één grote kernreactor. Sindsdien is het heelal enorm uitgedijd en is er een kosmisch web van sterrenstelsels ontstaan. Waarom? En waarom zijn sterrenstelsels er in zoveel soorten en maten?
We kunnen deze vragen niet met laboratoriumexperimenten beantwoorden en de vorming van sterrenstelsels gaat veel te langzaam om het in real time te zien gebeuren. Grootschalige computersimulaties spelen dan ook een belangrijke rol in de interpretatie van waarnemingen en de ontwikkeling van theorieën. In deze lezing zal ik vertellen wat we wel en niet denken te begrijpen en hoe computersimulaties ons vooruit helpen.
Na het behalen van zijn PhD aan de Universiteit van Cambridge in het V.K., was Joop Schaye 4 jaar verbonden aan het Institute for Advanced Study in Princeton in de V.S. voordat hij in 2005 een positie als universitair docent aan de Universiteit Leiden aanvaardde. Hij werkt nog steeds in Leiden, sinds 2011 als hoogleraar.
Schaye werkt aan simulaties en waarnemingen van sterrenstelsels, het intergalactische medium en grootschalige structuren. Hij heeft invloedrijke, internationale simulatieprojecten geleid, waaronder OWLS en EAGLE. Daarnaast heeft hij analytische theorieën ontwikkeld en waarneemprogramma's geleid om het verband tussen sterrenstelsels en het gas eromheen te bestuderen.
Plaats: Zaal HG00.308, Huygensgebouw, Faculteit NWI
Adres: Radboud Universiteit, Heyendaalseweg 135, 6525AJ Nijmegen
Hier vind u de convocatie voor deze activiteit in pdf-vorm .
Verwacht
Van Getal naar Heelal
Lezing door dr. Marcel Vonk, Universiteit van Amsterdam
woensdag 25 oktober, 2023, 19.30 - 21.30
Hoeveel dimensies bestaan er? Is het heelal recht of krom? Begon de oerknal vanuit een oneindig klein punt? De diepste vragen uit de natuur- en sterrenkunde hebben vaak een wiskundig antwoord. Wetenschappers worden op allerlei manieren door de wiskunde vooruitgeholpen.
Wiskunde is dan ook de taal van de natuur. Een taal waarvoor wij soms een beetje bang zijn – maar die angst is onterecht. Wiskunde toont juist de schoonheid van het heelal, soms zelfs beter dan woorden alléén dat kunnen. Getallen spelen natuurlijk een belangrijke rol, maar we hebben ook meetkunde nodig om zwarte gaten te begrijpen, en de structuur van het heelal vertaalt zich vaak in wiskundige structuren. In deze lezing - die nauwelijks wiskunde-voorkennis vereist! - laat ik zien hoe de wiskunde ons begrip van het heelal vooruit helpt, en omgekeerd.
Marcel Vonk is onderzoeker in de mathematische fysica aan de Universiteit van Amsterdam. Naast zijn wetenschappelijke werk schrijft hij populairwetenschappelijke artikelen, geeft lezingen, en schreef vier populairwetenschappelijke boeken, waaronder het dit jaar verschenen ’Van Getal naar Heelal’. In de vrije tijd die overblijft is hij fervent toernooipokeraar.
Plaats: Zaal HG00.308, Huygensgebouw, Faculteit NWI
Adres: Radboud Universiteit, Heyendaalseweg 135, 6525AJ Nijmegen
Hier vind u de convocatie voor deze activiteit in pdf-vorm .
Astrodag 2023
zaterdag 11 november
Hier alvast een voorlopige aankondiging. Details over de juiste wijze waarop u zich kunt aanmelden, tijden en het precieze programma vindt u op de officiële website astrodag.nl !
De Astrodag is een jaarlijks terugkerende dag waar amateurastronomen elkaar ontmoeten, lezingen bijwonen en ervaringen en resultaten van hun weer- of sterrenkundige hobby laten zien. Het evenement is daarmee al jaren dé dag voor de actieve weer- en sterrenkunde-amateur in Nederland. Dit jaar wordt de landelijke Astrodag georganiseerd in het Huygensgebouw van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Het organisatie bestaat uit een samenwerkingsverband van de Nijmeegse KNVWS afdeling Centaurus A, de Astronomische Kring Nijmegen en natuurlijk de afdeling Sterrenkunde van de Radboud Universiteit.
De inhoud van deze bijeenkomst wordt vooral door u bepaald! Natuurlijk zijn de onderlinge contacten en gezelligheid een belangrijk onderdeel. Heeft u bijzondere waarnemingen gedaan, heeft u iets dat u met andere amateurs wilt delen, dan is de Landelijke Astrodag een uitstekende gelegenheid om dit te presenteren. Om het programma voor deze dag samen te kunnen stellen ontvangen we graag van u informatie over uw onderwerp en de tijd u denkt nodig te hebben. Wilt u iets presenteren, stuur dan een bericht naar m[dot]fokker[at]astro[dot]ru[dot]nl.
Inloop: 10.00 uur
Einde: 16.30 uur
Plaats: Collegezaal HG00.303, Huygensgebouw, Faculteit Natuurkunde, Wiskunde, Informatica (FNWI)
Adres: Radboud Universiteit, Heyendaalseweg 135, 6525AJ Nijmegen
Kaartje met route beschrijving, reisinformatie onder deze link . Het Huygensgebouw is zowel met de trein (Station Nijmegen-Heyendaal) als met de auto gemakkelijk te bereiken. De auto kunt u kostenloos direct onder het huygensgebouw parkeren.
Exoplaneet atmosferen en weersystemen met JWST
Lezing door dr. Michiel Min, SRON
woensdag 22 november, 2023, 19.30 - 21.30
Sinds een paar decennia weten we dat het heelal meer planeten dan sterren bevat. Lange tijd konden we de planeten rondom andere sterren slechts onderzoeken met beperkte middelen. De James Webb Space Telescope (JWST) heeft hier op spectaculaire manier verandering in gebracht. Een geheel nieuw venster van golflengtes en een buitengewone nauwkeurigheid zorgen voor veel nieuwe mogelijkheden!
Ik zal ingaan op de exotische chemie en wolk/weer systemen die we zien. Ook zal ik de nieuwste waarnemingen van het beroemde TRAPPIST-1 systeem, met meerdere rotsachtige planeten bespreken. Uiteindelijk zal ik ook vooruitblikken naar wat ons nog te wachten staat.
Michiel Min leidt het exoplaneet onderzoek bij ruimteonderzoeksinstituut SRON. Naast wetenschappelijk onderzoek naar de atmosferen en de vorming van planeten coördineert hij de Nederlandse bijdragen aan de ruimtetelescopen Ariel en PLATO. Ook is hij nauw betrokken bij het Europese team wat de eerste exoplaneet waarnemingen van JWST onderzoekt.
Plaats: Zaal HG00.308, Huygensgebouw, Faculteit NWI
Adres: Radboud Universiteit, Heyendaalseweg 135, 6525AJ Nijmegen
Hier vind u de convocatie voor deze activiteit in pdf-vorm .
Geweest
Vallende sterren kijken: de Perseïden
zaterdag 12 augustus vanaf 21.00
Parkeerplaats Jachtslot Mookerheide
Heeft niet plaats gevonden omdat we te veel bewolking verwachtten
Ook dit jaar zijn er gedurende een paar nachten rond 13 augustus heel wat meteoren te verwachten. De oorzaak van deze 'meteorenregen' is komeetgruis, afkomstig uit de stofstaart van de komeet 109P/Swift-Tuttle. In haar baan rond de zon beweegt de Aarde ieder jaar door het pad waar de komeet kleine stofdeeltjes verloren heeft. Door de beweging van de aarde ten opzichte van dit gruis lijken deze meteoren te komen vanuit een punt, het radiant, gelegen in het sterrenbeeld Perseus. Vandaar de naam Perseïden voor deze meteorenregen.
Op de ochtend, overdag op 13 augustus is het maximum te verwachten. Gelukkig zijn er in een aantal nachten voor en na dit maximum ook genoeg meteoren te zijn die het de moeite waard maken om eens ontspannen te gaan kijken. Je hebt niet meer dan een luie tuinstoel of stretcher nodig om de blik omhoog te houden. De maan komt pas laat op en zal ook niet erg storend aanwezig zijn.
Dan is er ook nog een belangrijke factor, het weer. De weersverwachting is wat ongunstig. Op het moment van dit schrijven (17.25 CEST) ziet het weer er best veelbelovend uit, kleine oplossende wolken. De satellietbeelden en de weersverwachtingen doen vermoeden dat het later op de vanavond toch gaat betrekken. Mogelijk dat er nog voldoende gaten tussen de wolken zijn, maar wij organiseren daar geen gezamenlijke bijeenkomst voor.
(De nacht heeft uiteindelijk best mogelijkheden opgeleverd om te kunnen waarnemen)
Klik deze link voor een routebeschrijving en kaartje.